Sinh lý chuyển dạ – Mọi kiến thức mẹ bầu cần biết

Chuyển dạ là quá trình sinh lý đưa thai ra khỏi tử cung mẹ, kết thúc thai kì. Quá trình này diễn ra như thế nào? Cơ chế phát sinh của nó ra sao? Các mẹ có thể tìm hiểu cơ bản về sinh lý chuyển dạ đẻ thường qua bài viết dưới đây.

1. Cơ chế khởi phát chuyển dạ

Trong sinh lý chuyển dạ, cơ chế khởi phát chuyển dạ chưa được biết rõ. Biểu hiện cơ bản của khởi phát chuyển dạ là sự thay đổi của cổ tử cung khi bắt đầu chuyển dạ. Khi đó cổ tử cung mềm dần, ngắn lại, lỗ trong của cổ tử cung dần mở ra.

Đóng vai trò cơ bản trong khởi phát chuyển dạ là Prostaglandin (PG). Đây là nhóm chất có hoạt tính sinh học trong cơ thể. PG E2 và F2 sản xuất từ từ trong thai kì. Ngay sau khi bắt đầu chuyển dạ, chúng đạt tỉ lệ cao. PG cũng góp phần vào sự trưởng thành cổ tử cung. PG có trong nước ối, màng rụng, cơ tử cung. Khi có bất thường ở những cơ quan này, PG có thể tăng tổng hợp đột ngột ở cuối thai kì.

Mẹ có thể xem thêm: QUÁ TRÌNH CHUYỂN DẠ TỪ A ĐẾN Z: GIAI ĐOẠN VÀ CÁC DẤU HIỆU

Estrogen và progesteron cũng có vai trò ảnh hưởng trong sinh lý chuyển dạ. Estrogen hỗ trợ cơn co tử cung, làm thuận lợi cho sự tổng hợp các PG. thay đổi về tỉ lệ estrogen/progesteron ở cuối thai kì góp phần khởi phát chuyển dạ.

2. Các hiện tượng sinh lý xuất hiện trong chuyển dạ bình thường

2.1 Cơn co tử cung

Cơn co tử cung là động lực chính cho phép sự xoá mở cổ tử cung và sự xuống của thai trong tiểu khung người mẹ. Cơn co tử cung gây ra những cơn gò, cơn đau bụng cho mẹ. Thực tế trong thai kì đã có xuất hiện cơn co tử cung với cường độ và tần số rất thấp. Khi bắt đầu chuyển dạ, cơn co tử cung tăng rất cao về cường độ và tăng dần về tần số trong suốt quá trình chuyển dạ. Cơn co có thể tạo áp lực buồng ối lên đến 120-150 mmHg. Càng về cuối chuyển dạ, cơn co càng dày, lên đến 6 cơn trong 10 phút

Hiệu quả của cơn co tử cung là thúc đẩy thai về phía tử cung, làm giãn đoạn dưới tử cung và xoá mở cổ tử cung. Sự điều hoà cơn co tử cung kiểm soát bởi estrogen, progesterone, PG, oxytocin và yếu tố thần kinh.

2.2 Sự hình thành đoạn dưới

Trong khi mang thai, eo tử cung phát triển và kéo dài trở thành đoạn dưới. Đoạn dưới này của tử cung chỉ có 2 lớp cơ ngang và cơ dọc, không có cơ chéo như phần còn lại của cơ tử cung.

• Ở người mang thai con so, đoạn dưới hình thành trong thai kì.
• Đối với người mang thai con rạ thì điều này xảy ra vào lúc bắt đầu chuyển dạ. Đây là hiện tượng mà mẹ không nhìn thấy hay cảm nhận được, tuy nhiên đây là biểu hiện sinh lý chuẩn bị cho cuộc chuyển dạ của mẹ.

2.3 Sự trưởng thành của cổ tử cung

• Trong nửa đầu của thời kỳ thai nghén, cổ tử cung màu tím, đóng kín nguyên dạng. Phần dưới của ống cổ tử cung lộn ra kèm lộn niêm mạc, tạo thành lộ tuyến.
• Trong nửa sau của thời kỳ thai nghén, cổ tử cung mềm hơn. Vị trí và kích thước của nó thay đổi vào cuối thời kì thai nghén. Khi đó các tuyến tiết nhiều chất nhày hơn tạo thành nút nhầy cổ tử cung.

Sự trưởng thành của cổ tử cung xuất hiện vài ngày trước chuyển dạ. Cổ tử cung trở nên mềm, ngắn và hướng ra trước. Sự trưởng thành cổ tử cung biểu hiện ở sự thay đổi ở mô liên kết đệm cổ tử cung. Cuối thai kì, cốt lưới tạo kẹo của cổ tử cung trở nên thưa và rải rác.

2.4 Sự xoá và mở cổ tử cung

Sự xoá của cổ tử cung bắt đầu bởi lỗ trong cổ tử cung mở dần. Do đó cổ tử cung ngắn lại. Tiếp theo là sự mở của cổ tử cung từ 1cm đến hết là 10cm. Quá trình mở cổ tử cung thể hiện tiến triển của chuyển dạ.

Đối với người sinh con so, trong một cuộc chuyển dạ sinh lý, cổ tử cung xoá trước khi mở. Ở người sinh con rạ, sự xoá và mở cổ tử cung diễn ra đồng thời. Thời gian xoá và mở cổ tử cung thường khác nhau ở mỗi sản phụ. Tuy nhiên thường người sinh con rạ thời gian này ngắn hơn.

3. Các giai đoạn của chuyển dạ bình thường

Cuộc chuyển dạ sinh lý diễn ra theo 3 giai đoạn: xoá mở cổ tử cung, sổ thai, sổ rau (nhau).

3.1 Xoá mở cổ tử cung

Đây là giai đoạn từ khi bắt đầu chuyển dạ cho đến khi cổ tử cung mở hết. Sự xoá mở của cổ tử cung thường tương ứng với tần số của cơn co tử cung. Cổ tử cung mềm ra, ngắn lại, mở từ lỗ trong. Kết thúc giai đoạn này cổ tử cung mở hết, đường kính đạt 10cm.

Trong cuộc chuyển dạ bình thường, ở mẹ bầu bé thứ 2 trở lên, giai đoạn này kéo dài 2-10 giờ đồng hồ. Ở người mang thai con so, xoá mở cổ tử cung kéo dài 6-18 giờ. Vì vậy mẹ bầu cần được bổ sung dinh dưỡng và nước để tránh đuối sức.

3.2 Sổ thai

Khi cổ tử cung đã mở hết, lúc này cơn co tử cung đạt đến tần số 4-5 cơn trong 10 phút. Dưới tác động của cơn co tử cung, ngôi thai lọt thấp. Đầu thai thập thò ở âm hộ người mẹ. Dấu hiệu tầng sinh môn căng phồng lúc này cho thấy thai chuẩn bị sổ. Kết thúc giai đoạn, em bé hoàn toàn ra khỏi cơ thể mẹ.

Giai đoạn sổ thai ở người con so kéo dài 30 phút đến 1 tiếng. Ở người con rạ quá trình này ngắn hơn từ 5 phút đến 30 phút.

3.3 Bong rau và sổ rau

Sau khi sổ thai, mẹ tiếp tục cảm thấy đau bụng và có cảm giác mót rặn. Rau bong ra khỏi tử cung mẹ, làm dây rốn tụt thấp. Rau sổ ra ngoài cùng dây rốn. Kết thúc quá trình chuyển dạ.

Giai đoạn bong rau và sổ rau của cuộc chuyển dạ bình thường kéo dài 30 phút.

Đọc thêm:

Những thắc mắc thường gặp nhất của mẹ về chuyển dạ

Lưu ý gì về hiện tượng chuyển dạ? – Giải đáp cho mẹ

4. Những thay đổi đối với mẹ bầu và thai nhi

4.1 Đối với mẹ bầu:

4.1.1 Sự xóa mở cổ tử cung:

4.1.2 Thành đoạn dưới lập:

4.1.3 Thay đổi ở đáy chậu:

4.2 Đối với thai nhi

4.3 Những thay đổi ở phần phụ của thai

Mẹ không nên bỏ lỡ:

Sinh lý chuyển dạ là một chủ đề kiến thức y khoa. Tìm hiểu sơ bộ về một cuộc chuyển dạ  bình thường giúp mẹ an tâm và vững vàng hơn khi sắp tới lúc lâm bồn. Qua những kiến thức trên đây mẹ có thể hiểu hơn về cách mà em bé ra đời. Chúc mẹ và bé có một thai kì thật khoẻ mạnh!

Nguồn tài liệu tham khảo: Sinh lý chuyển dạ